Een natuurlijke vijver aanleggen, hoe doe je dat?

De oude vijver was lek. Het was ook eigenlijk geen vijver meer, maar een dichtgegroeid moeras met veel planten, oud plastic en blubber. Op een lekkere warme zomerdag hebben we hem helemaal leeggehaald en er een nieuwe, grote natuurvijver van gemaakt. Hieronder lees je hoe we te werk zijn gegaan.

De oude vijver: een modderpoel

De oude vijver was een drassig moerasgebiedje, helemaal volgegroeid met planten, een beetje blubber en veel zwart plastic. Dat wilde ik anders, dus zijn we begonnen met het maken van plannen voor een mooie natuurlijke vijver. Aangezien ik geen pompen en andere techniek wilde, werd het een vijver zonder vissen (en hopelijk wel met salamanders).

Een voorntje in de vijver

In deze modderpoel was nog maar een heel klein stukje blubberig water over van 40 cm doorsnee en 10 cm hoog. In dat poeltje flapperde dit visje van 15 cm! Die heb ik eruit geschept en in een grote zinken teil gedaan, zodat ik er eerst achter kon komen of het wel een inheemse soort was, anders kon ik hem niet loslaten. Het bleek om een voorntje te gaan, dus ik heb hem in een emmer naar een beekje gebracht, waar hij meteen stroomopwaarts in een groepje kleine visjes ging hangen. Goed terechtgekomen dus.

Het ontwerp: behoud het goede

Bij het maken van het ontwerp wilde ik een aantal elementen opnemen: Een strandje voor kleine beestjes en vogels, verschillende niveaus in het water en een duidelijk afwaterpunt zodat overtollig water weg kan. Aan het einde van de vijver hebben we een soort grintbakje gemaakt dat uitkomt in de bosjes. Bij het ontwerp wilde ik behouden wat wèl goed was aan de oude vijver: de struiken eromheen, de lange balk met mossen en het mini-boompje aan het strandje.

Leeghalen van de oude vijver

Eerst moest alles eruit, dus hup, een waadpak aan en in de blubber. Toen bleek dat de hele vijver vol lag met heel veel stenen! Ik had het kunnen weten; deze tuin ligt er op allerlei plaatsen helemaal vol mee. Alle stenen zijn eruit gehaald en daarna zijn we met de planten begonnen. De kluwen wortels was zo dik en zwaar, dat ik met een broodmes stukje-voor-stukje eraf heb moeten snijden. Daar hebben we een paar kleinere pollen van bewaard om later terug te plaatsen. Wat overbleef op de bodem was een dikke laag slib dat er makkelijk uit te scheppen was. Het plastic op de bodem was oud en daardoor keihard geworden en kapot. De overtollige planten en het plastic hebben we naar de stort gebracht: een hele aanhanger vol, met een kop erop.

Tussen de planten kwam ineens een kikker tevoorschijn. Hij sprong uit de vijver naar het hoekje met de planten die weer terugmoesten in de nieuwe vijver. De hele tijd dat we bezig waren met de vijver, is de kikker in dat hoekje tussen de planten blijven zitten.
Hij is groen, met een streep op zijn rug en zwarte vlekken op zijn lijf en pootjes: Ik denk een poelkikker.

De vijver is leeg: niveaus maken

Toen we de vijver leeg hadden bleek het een ondiepe glooiende helling te zijn. Aangezien ik graag niveaus erin wilde, hebben we de buitenranden aangehouden en zijn van daaruit ‘terrassen’ gaan graven. Ook hebben we in het achterste gedeelte nog een extra diepere laag gemaakt, waarbij we zelfs archeologische vondsten hebben gedaan: veel bouwpuin, een Laaf-munt en een oude schoen!

Folie erin en vullen maar

Omdat deze vijver extra lang mee moet (namelijk tot in het einde der tijden) heb ik gekozen voor luxe EPDM vijverfolie. Dit is eigenlijk rubber voor dakdekken, maar je kunt het ook in de vijver gebruiken. Het is even rekenen hoeveel je nodig hebt, maar neem het in ieder geval ruim, zodat je ook een rand kunt ingraven. Eronder moet een laag vijvervlies, een zachte laag stof van textielresten. Zodra de folie op zijn plek is gelegd begint Het Grote Vullen. Dit duurt uren! Dat geeft je mooi de tijd om alle plooien zoveel mogelijk recht te krijgen en daarna lekker erbij te gaan zitten.

Na het vullen: folie bijwerken

De vijver is maximaal gevuld tot hij overstroomde. Zo konden we gelijk zien of het water wel op de juiste plek wegliep: aan de achterkant is een smalle grindbak gemaakt die leidt naar de bosjes met daarachter de parkeerplaatsen en kolken. Het afwateren ging goed, dus de folie is bijgesneden en is stukje bij beetje op zijn definitieve plek gelegd.

De finishing touch: alles op zijn plek

De folie is ingegraven aan de randen van de vijver en alles is weer op zijn plek gelegd. De stenen op de oevers, de balk met mossen en de waterplanten krijgen een nieuwe plek. Op de bodem van de vijver hebben we substraatkorrels gestrooid. Aan deze poreuze korrels hechten micro-organismen zich makkelijk en het biedt een goede hechting voor plantenwortels. Als laatste is op de oever het grind gestort voor de strandjes.

Het resultaat: een geweldig mooie natuurlijke vijver!

We zijn waanzinnig trots op het eindresultaat: een prachtige ruime vijver met natuurlijke oevers en ruim voldoende beplanting om mee te starten. Het lijkt alsof het er altijd al zo heeft gelegen. De kikker vindt dat ook: toen de waterplanten eenmaal een plek kregen, nam hij een aanloop en – ‘plons’ – dook hij het water in. Home is were the pond is. 

Verbetering van de waterkwaliteit

Wat ik niet wist: het helder worden van een vijver kan zomaar 6 weken duren. Dat is lang! Ik wilde het een handje helpen en heb een standaard mixdoosje met bacteriën in het water gedaan en een paar zakjes watervlooien erin losgelaten. Die deden het geweldig goed! Hele wolken met watervlooien en het water werd mooi zuiver.

De watervlooien moesten net als vissen, even acclimatiseren in het water. Daarna was het een grote wolk van vlooien. Wat ook vrijwel direct in het water zat: bootsmannetjes! Deze rovertjes met dubieuze reputatie kwamen vanzelf, net als de talloze waterjuffers, libellen en andere mooie insecten. 

Zuurstofplanten zijn essentieel

Om het water mooi helder te krijgen (en houden) hebben we er veel zuurstofplanten in gedaan. Die hebben we gekocht, maar ook gekregen van vrienden en bekenden die wel een handje van ‘het een of ander’ uit hun vijver konden missen. Vraag het gerust, de meeste bestaande vijvers lopen een beetje over. Je kunt ook een emmertje water uit een slootje scheppen en in je vijver gieten. Zo neem je meteen wat inheems slootleven mee dat zich kan vestigen en kan meehelpen aan een evenwicht. 

Favoriet bankje: bij de vijver

Op dit bankje zit ik heel vaak. Het is lekker in de schaduw, het is er lekker rustig en er is altijd wat te kijken. Je kunt speuren naar kikkers die zwemmen, kwaken of ergens doodstil tussen plantjes zitten. Je kunt kijken naar badderende vogels, libellen en waterjuffers die hun eitjes afzetten of naar drinkende wespen (ja, echt). Maar ook naar allerlei wonderlijke kleine diertjes onder water: larfjes, torretjes, slakjes en nog veel meer beestjes. Het is een heerlijk plekje!

Tip:

Laat 1 à 2 keer per jaar even kijken naar de waterkwaliteit. Zo voorkom je extreme algengroei en houd je het water optimaal voor alles wat erin leeft. Ik laat dat altijd doen bij Aquavita, die testen het gratis en hebben ook goed betaalbare waterplanten.

Lees hier latere updates:

• Hoe ziet de natuurlijke vijver er na drie jaar uit? – juni 2020
• Afkoppelen regenpijp en een goot naar de vijver – jan 2020